Kişilerin konuşma ve şarkı söyleme başarıları için gırtlağın, yumuşak damağın, nefes yolunun ve diyaframın doğallığı, sağlığı ve etkili kullanımının sağlanması gereklidir. Bunun için nefes çalışmalarını da içene alan ses eğitimi gerekir. Ses eğitimi özellikle ve öncelikle nefes eğitimini yani solunumun kuvvetlendirilmesi için solunum kaslarının etkili kullanılmasını amaçlar.  Bu eğitim belirlenmiş plan ve yöntemler izlenerek bir süreç çerçevesinde gerçekleştirilir. Bireysel ses eğitimi, bireysel bir eğitim ve öğretim programı uygulanarak gerçekleştirilir. Bu eğitim dili, damağı, dudakları bütüncül olarak doğru kullanmayı, nefes tekniklerini öğrenmeyi,  ses rengini ve kapasitesini tanımayı, etkili kullanmayı kapsar.

Bu eğitim sırasında öğrenci ile öğretmen arasında bilgi alış-verişi gerçekleşir. Öğrencinin fizyolojik ve psikolojik durumunu izlemek, duruma göre de tavır ve davranış geliştirmek önemlidir. Öğrencilerin dikkatini konuya ve kazandırılacak davranışa çekmek için öğrenciye güven vermek, rahatlatmak, heyecanını yenmek, düzeyini gözetmek, hedef davranışlar ile hedefleri belirlemek ve derse karşı sevgi uyandırmak önemlidir. Öğrenciye doğru ve tutarlı çabalar içinde olduğu hissettirilmeli, eksikler varsa söylenmelidir.

Dil, çimento görevi yapan bir kuvvettir. Anadil, başlangıçta anneden ve yakın aile çevresinden daha sonra da ilişkide bulunulan çevrelerden öğrenilen, insanın bilinçaltına inen ve bireyin bir toplumla en güçlü bağlarını oluşturan dildir. Eğitimli bir insan duygularını, düşüncelerini, sorunlarını ve gereksinimlerini anlatabilen, iletişim yeterliliği olan, diğer in-sanlarla işbirliği yapabilen birey demektir.

Anadilini iyi kullanan birey, sözlü ve yazılı anlatımlarında da daha başarılı olacaktır. Anadil öğretiminin öğrencilere kazandırmayı amaçladığı bilgi ve beceriler, diğer öğretim ka-demelerine göre büyük bir ayrıcalık göstermez, birbiriyle örtüşüm içindedir.

Üniversite düzeyine gelmiş öğrencilerin çoğunda anadilini kullanmada önemli anlatım ve yazım kusurları görülmektedir. O nedenle bilgi eksikliği hoş görülse bile, kişi kendi dilinde doğru ve düzgün anlatım becerisinden yoksun kaldığında ayıplanabilir. Bu işte sorumluluk yalnızca Türkçe öğretmenlerinin değil, tüm öğretmenlerin, öğrenci velilerinin, basın yayın organlarının ve konuyla ilgili tüm kuruluşlarındır.

Müzik eğitimi veren kurumlarda dilin doğru kullanılması eğitimiyle birlikte ses eğitimi de esastır. Ses; ses eğitiminin amaç, ilke ve yöntemlerine göre biçimlendirilir, öğretilir.

Ses telleri, gırtlak, dil ve dudak seslendirmede görevlidir. Vurguları doğru ya da yanlış yapmak, tonlamayı tam ya da eksik uygulamak işitme organı olan kulakla ilgilidir. İç salgı bezlerinin tam görev yapmamaları durumunda zihinde durgunluk, gerilik, konuşmada, görmede eksiklik görülür. Sonuçta okuma ve konuşmada aksaklıklar oluşur. Bu yüzden konuşmada vurgu ve tonun doğru söylenmesi çok önemlidir.

Ses eğitimi tekniklerine uygun konuşmak, şarkı söylemek için vokal ve konsonların iyi artiküle edilmesi gerekir. Ses eğitimi derslerinde uygulama ile birlikte teknik konulardan da söz etmek yararlı olacaktır. Ses eğitiminde geçerli olacak vücut yumuşaklığını, güzel şarkı söylemeyi gerçekleştirecek enerjiyi kapsayan ve vücudun tınlamasına elverişli olan yumuşaklık olarak niteleyebiliriz. İnsan sesi eğitilirken, vücut tınlar hale getirilecek ve müzik yapabilmek için gerekli ses tekniği kazandırılacaktır.

Sözlü müzik eserinin iyi yorumlanabilmesi için kullanılan dilin tüm ayrıntılarıyla bilinmesi gerekir. Şarkı sözlerinin anlaşılırlığı dilin doğru bir şekilde çalışmasıyla sağlanır. Ak-ciğerlerden gönderilen hava, ses tellerini titreştirerek dilden dudaklara kadar giden kaslarda şekillenerek vokal ve kon-sonları oluşturur. Vokal ve konsonlar birleşip sözcükleri, söz-cükler de ezgi ile birleşip şarkıları oluşturur.

İyi bir ses eğitimcisi bilgili ve sabırlı olmalı, öğrencisine özgüven aşılayabilmeli, çalıştırdığı öğrencilerin ses yapılarıyla ilgili özelliklerini duyabilmeli ve uygun olan yönlendirmeleri yapabilmelidir.  Ses eğitimi gören öğrenci de eğitimcinin öğrettiklerini anlamaya ve hissetmeye hazır olmalıdır. Eğitimci konuya sabırla yaklaşarak öğrenciyi hem psikolojik hem de ses tekniği yönünden ikna edici olmalıdır.

Biraz çaba gösteren herkes ana dilini iyice öğrenebilir, duygu ve düşüncelerini doğru anlatabilir, aynı zamanda amacını düzgün olarak yazıya dökebilir. Güzel konuşan kişiler yetiştirmek için önce güzel konuşan öğretmenlerin yetişmesi gereklidir. Doğru konuşan nesiller, kesinlikle güzel ve doğru şarkı da söyleyecektir.

Mustafa Kartal

mkartalll@yahoo.com