Yüzme sporu, kara sporları ya da aktiviteleri ile karşılaştırıldığında, ortamdan kaynaklanan iki önemli fark içerir.
Birincisi, karada olduğu gibi istediğiniz her an ve şekilde nefes alamazsınız. İkincisi, su havaya kıyasla çok yoğun bir or-tam olduğundan, vücudunuzun suyla temas eden her noktası, hareketinizi yavaşlatan etkin bir dirençle karşılaşır. Dolayısıyla, yüzme ve bunun içinde yer alan nefes tekniklerinizi ne kadar geliştirirseniz, ikisinin birlikteliği ve uyumu sonucu oluşan yüzme sporunda o kadar başarılı olursunuz.

Bu tekniğin; suda gözleri açmaktan stile, kafanın, ellerin, kolların, ayak ve bacakların pozisyonlarına, suya nasıl ve ne açıyla kuvvet verileceğinden kolların nasıl dinlendirileceğine, nefes vererek suya yüklenişten nasıl kasları rahatlatmaya geçileceğine, hareketlerin kesintisizliğinin nasıl sağlanacağından, suda kayma denilen zirveye nasıl ulaşılabileceğine dair unsurları içerdiğini ve her ayrıntısının hidrodinamik bilimiyle ilintili olduğunu not etmekte yarar var.

Yüzme sporu, kelebek, sırtüstü, kurbağalama ve serbest adı verilen dört stilden oluşur. Bunlardan sırtüstü hariç diğer üç stilde nefes, ağız su içindeyken ve yüzdüğünüz stile bağlı olarak tek ya da iki kolunuz suya olanca gücünüzle yüklendiğinizde verilir; su dışındayken alınır. Bu, gece ve gündüz, siyah ve beyaz kadar kesin bir kuraldır. Şüphesiz ki suyun altında nefes alamazsınız, ancak ağzınız suyun dışına çıktığında hem nefes verip, hem de almaya kalkarsanız, yüzme eyleminiz ya o anda ya da birkaç kulaç sonra, yanlış ve yetersiz oksijen alımı nedeniyle sonlanmak zorunda kalır. Buna tıkanma da diyebiliriz. Çünkü sürekliliği olan bir yüzmede, kafanızın ve dolayısıyla ağzınızın daha çok su altında kalması, ancak kısa bir süre ve sadece nefes almak için su dışına çıkması gerekmektedir. Bu süre, yüzme süratinize göre bir saniyenin altında ya da çok az üstündedir. Dolayısıyla hem nefes alıp hem de verecek zaman yoktur. Diğer yandan, yüzme performansınızın iyi olabilmesi için, bu kısa zamanda çok derin nefes almanız gereklidir ki, enerjinizin devamlılığını sağlayacak oksijen hücrelerinize kadar yeterince ulaşabilsin. Aynı şekilde, ciğerlerinizdeki kirli hava ve karbon dioksitin de süratle dışarı atılması gereklidir. İşte, bu çok önemli aksiyonu sağlamanın can alıcı noktası da suyun içerisine ağızdan ve burundan çok hızlı ve derin nefes vermekten geçer. Suyun içerisine o kadar derin ve şiddetli nefes vermelisiniz ki, oluşacak vakum etkisini de kullanarak, ağzınız suyun dışına çıktığında o kadar derin ve süratli nefes alabilesiniz. Zaten ciğerlerinizdeki tüm havayı suya boşalttığınız için, isteseniz de su üstüne çıktığınızda dışarı verecek havanız kalmayacak ve sadece nefes alma durumunda olacaksınız.

Sırtüstü stilde ise, ağzınız, burnunuz zaten hava ile temastadır ama yine de temel kural değişmez; yani, bir kolunuzla suya yüklenirken nefes verilir; diğer kol suya yüklenme pozisyonuna geçinceye kadar olan sürede de nefes alınır. Bu stilde de unutulmaması gereken, nefes verirken ağız ve burunu kullan-mak, alırken ise sadece ağzı kullanmaktır.

Yüzmede nefes tekniği ile ilgili bir diğer önemli detay da, sadece ağızdan nefes alma gerekliliğidir. Bilindiği üzere, burnunuza aniden kaçan en ufak bir su zerresi bile oldukça rahatsız edici bir duyguya, genzinizin tıkanmasına ve hatta kişiye göre değişebilen dozda paniğe neden olabilir. Bu da, yüzmede yanlış nefes alıp verme haricindeki diğer bir tıkanma nedenidir. Ne-fes verirken burnunuzu da kullanmanız, ciğerlerinizdeki kirli havayı bir anda boşaltmanızı kolaylaştırdığı gibi aynı zamanda da burnunuza su kaçmasını önler. Özetle, tüm yüzme stillerinde nefes sadece ağızdan alınır, ağız ve burundan verilir.

Bir diğer önemli konu ise, özellikle serbest stilde başınızın mümkün olduğunca yatakta yatarcasına rahat bir şekilde suya yüzüstü uzanmış olması ve mümkün olan en küçük açıyla sağa ya da sola çevrilerek (kişiye göre değişebilir) nefes alınmasıdır. Kafanızı nefes almak için ne kadar çok havaya kaldırır ve çevirirseniz, vücudunuz suya daha çok batar; dolayısıyla daha çok su direnci ile karşılaştığınızdan hızınız ve hareketinizin sürekliliği kesilir. Bu da daha çabuk yorulmanıza ve daha derin nefes alma ihtiyacına yol açar. Profesyonel bir yüzücü ise sadece kafasını hafifçe yana çevirir, süratinden ve kafasını çevirmesinden oluşan, su seviyesinin biraz altında oluşan hava yarığının içinden nefesini alır.

Yüzme ile ilgili profesyonel bir eğitmenden ders almadı isenız, senelerce bilmeden uyguladığınız yanlış hareketleri değiştirmenin çok zor olduğunu bilmekte yarar var. Ancak nefes tekniğinizi geliştirerek biraz ilerleme kaydedebilirsiniz. Bunun için de yüzmeye gittiğinizde, fırsat buldukça, boyunuzu geçen bir havuzda ellerinizle bir yere tutunarak kendinizi suyun içerisine bırakıp sonra yukarı çekebilir; başınız suya girdiğinde ağız ve burnunuzdan çok derin nefes verip, çıktığında da ağızdan çok derin nefes alır; bunu defalarca tekrarlayıp iyice oturtmaya ve alışmaya çalışabilirsiniz. Daha sonra da bu alışkanlığınızı yüzerken uygulamaya çalışmalısınız.

Mustafa Kartal
mkartalll@yahoo.com
www.nefesteknikleri.com